‘Kennisuitwisseling en opleidingen essentieel voor succesvolle dijkversterkingsprojecten’
Het landelijke Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) staat voor een opgave van historische omvang: uiterlijk in 2050 moet 1500 kilometer aan dijken zijn versterkt. Kennisuitwisseling tussen de betrokken partijen en opleidingen voor medewerkers van waterschappen, Rijkswaterstaat en aannemers zijn essentieel om de operatie succesvol af te ronden. In het juli-nummer van Waterforum vertellen Erik Wagener, directeur HWBP, en Gabriëlle Knufman, directeur Wateropleidingen, hoe zij hieraan bijdragen.
In het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) werken de waterschappen en Rijkswaterstaat samen aan de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken. Het doel voor nu is om in 2050 1500 kilometer aan primaire keringen en 500 kunstwerken te versterken om zo te voldoen aan de nieuwe veiligheidsnormen. Door vertragingen in de planning komt de stabiliteit van het programma in het geding, stelt het HWBP in het jaarbericht over 2021. “Het tempo moet inderdaad omhoog”, reageert Erik Wagener, directeur HWBP. “We hebben nog steeds de ambitie om op tijd en binnen budget gereed te zijn. In totaal is nu 600 kilometer aan dijken in een project ondergebracht.”
Professionaliseren projectaanpak
Vorig jaar boog onder meer de ambtelijke adviesraad van het HWBP zich over de vraag hoe het tempo te versnellen. Zo gaat het HWBP de projectaanpak verder professionaliseren door beter te sturen op tijd en geld. Ook komt er in 2022 meer aandacht voor kennisuitwisseling tussen de betrokken partijen in het HWBP, evenals voor opleidingen. De ontwikkelingen in dijkversterkingsprojecten, zoals nieuwe veiligheidsnormen, vragen om levenslang leren en competentieontwikkeling van de betrokken waterprofessionals, stelt Gabriëlle Knufman, directeur Wateropleidingen. Ze verwijst naar het opleidingsprogramma over de nieuwe normering waterveiligheid, dat liep van 2017 tot 2019. Wateropleidingen was één van de opleiders, naast PAO Techniek en Management en HKV lijn in water. “Onze specifieke en praktijkgerichte opleidingen zul je in het reguliere onderwijs niet vinden. Wij vullen deze leemte in.”
Bijscholen
Bovendien gaan de ontwikkelingen in de watersector razendsnel. Afgestudeerden aan een technische universiteit moeten zich daarom regelmatig bijscholen. Dat geldt ook voor afgestudeerden van mbo en hbo. “Wateropleidingen speelt hierbij een belangrijke rol. Wij zijn opgericht door en voor de watersector”, benadrukt Knufman. Daarnaast gaan er de komende vijf tot tien jaren veel waterprofessionals met pensioen. Door de vergrijzing dreigt specialistische kennis te verdwijnen. Daarom richt Wateropleidingen zich ook op het borgen van deze kennis. Een mooi voorbeeld is de Kennisstrategie Stormvloedkeringen. Rijkswaterstaat beheert verschillende stormvloedkeringen, allemaal met een eigen ontwerp en geschiedenis. Zeer kritieke objecten om ervoor te zorgen dat wij ‘droge voeten’ houden. In samenspraak met een brede deskundige werkgroep zijn een strategie, een methodiek en toepassing voor het borgen, ontsluiten, ontwikkelen en verspreiden van kennis over de stormvloedkeringen gemaakt. Rijkswaterstaat vroeg Wateropleidingen om het instrument ‘kennisklas’ te begeleiden en verder te ontwikkelen voor de uitvoering van de strategie.
Vakspecialisten
Tijdens deze leerbijeenkomst deelt een vakspecialist van Rijkswaterstaat zijn kennis met de deelnemers door casussen te behandelen, achtergrondinformatie te geven en onderling te discussiëren. “Wateropleidingen begeleidt de vakspecialisten van Rijkswaterstaat tijdens de voorbereidingen, het vastleggen van de kennis en het maken van de casus. Ook ontwikkelen wij de methodiek verder om op basis van deze ervaringen de kennisklas als instrument breder te kunnen gebruiken”, aldus Knufman.
Het HWBP inventariseert regelmatig bij de alliantiepartners, de 21 waterschappen en Rijkswaterstaat, wat voor kennis- en competentievragen er zijn. Vervolgens ontwikkelt het HWBP een opleidingsprogramma. Als Wateropleidingen hierin kan voorzien, maakt het HWPB daarvan volgens Wagener dankbaar gebruik. “Bijvoorbeeld om de projectvaardigheden, contractmanagement en technisch management van de deelnemers aan te scherpen. De laatste tijd is er vooral behoefte aan opleidingen die zich richten op het samenwerken in een team”, zegt Wagener. “Bij een dijkversterkingsproject zijn gedurende vele jaren immers veel verschillende disciplines betrokken, zoals projectmanagers, technisch managers, contractmanagers en omgevingsmanagers. Die moeten in een team tot een werkbaar geheel worden gesmeed.”
Meerdere aanbieders
Het HWBP kijkt welke opleiders het beste op de kennis- en competentievragen kunnen inspelen. Daarna zetten ze gezamenlijk een opleidingsprogramma op. Knufman benadrukt dat de vraag uit de watersector leidend is voor het cursusaanbod van Wateropleidingen. Wetterskip Fryslân benaderde Wateropleidingen een jaar geleden met de vraag een cursus te ontwikkelen over biodiversiteit op keringen. “Dat hebben we samen gedaan. Inmiddels schreven zich verschillende deelnemers van andere waterschappen in. Zo komt de kennisdeling goed op gang.” Ook was ze op 12 mei te gast op de jaarlijkse Dijkwerkersdag van het HWBP in theater Spant! in Bussum. Tijdens het evenement bleek dat steeds meer waterschappen zich willen inzetten om de biodiversiteit op waterkeringen te bevorderen. Het HWBP krijgt steeds vaker de vraag hoe een dijkversterkingsproject kan uitgroeien tot een mooi ruimtelijk project. Of hoe een project zo duurzaam mogelijk kan worden aangepakt om de CO2-uitstoot te reduceren. Wagener: “Verder is het voor het HWBP een uitdaging om ervoor te zorgen dat we zoveel mogelijk grond uit het dijkversterkingsgebied halen. Bijvoorbeeld door slimme combinaties met andere projecten te leggen.” Dat is volgens hem veel duurzamer dan grond van elders aan te voeren via schepen en vrachtwagens. Doel is om onnodige transportbewegingen met daaraan gepaarde CO2-uitstoot te voorkomen. “Wij zoeken continu naar manieren om kennis uit de verschillende dijkversterkingsprojecten te verspreiden. Bijvoorbeeld via kenniscommunities of themadagen. Of via opleidingen. Voor iedere vraag zoeken we naar zoeken we naar de beste vorm”, aldus Wagener.
Cursusaanbod Waterveiligheid
Het komend cursusjaar verzorgt Wateropleidingen weer een aantal inspirerende en praktijkgerichte opleidingen en cursussen in het vakgebied Waterveiligheid:
- Opleiding Dijktechniek, start 6 september 2022
- Opleiding Basiskennis Waterkeringen, start 13 september 2022
- Cursus Biodiversiteit op keringen, start 31 mei 2023
- Cursus Van schadebeeld naar herstelmaatregel, start 14 juni 2023
- Opfriscursus visuele inspectie van waterkeringen, 8 november 2022
- Cursus Dijkmonitoring voor beoordelen en versterken, start 11 mei 2023
- Cursus Beheer en onderhoud keringen, start 13 juni 2023