25 jaar Wateropleidingen - Uitgebreide Techniek Afvalwaterzuivering (UTAZ)

Wateropleidingen verzorgt de opleiding UTAZ vanaf 1994. Hoe is deze opleiding ontstaan?
Jack: Deze opleiding werd eerder door de NVA gegeven en heette toen de Uitgebreide Klaarmeester Cursus. In 1974 heb ik deze als cursist voltooid. De opleiding is opgezet omdat er een grotere kennisbehoefte was, doordat zuiveringsinstallaties steeds complexer werden. De standaard Klaarmeester Cursus alleen voldeed niet meer en dus kwam er een uitgebreide variant. Later werd deze omgedoopt naar de opleiding UTAZ. Voordat Wateropleidingen werd opgericht waren wij al docent van deze opleiding.

Wat zijn de grootste veranderingen in deze opleiding geweest in 25 jaar?
Jack: De wereld van de waterzuivering verandert en dat heeft zijn weerslag op de opleiding. 25 jaar geleden was het nog meer pionieren en de praktijkervaringen met elkaar delen. Inmiddels is er veel meer bewezen theorie. Het vak wordt steeds professioneler en onderwerpen als resultaatverplichting, kosten, verantwoording, duurzaamheid en veiligheid worden belangrijker. Maar de essentie van de opleiding blijft gelijk. We delen kennis en ervaringen en blijven nieuwe technologieën met elkaar delen.
Helle: In het verleden ging het puur om afvalwaterzuivering, maar nu denken we anders en breder. Klaarmeesters zijn operators geworden die verantwoordelijkheid dragen voor het proces en die bijdragen aan de operationele doelstellingen van het waterschap. Transparantie is hierbij vereist en imagoproblemen liggen altijd op de loer. Problemen moeten daarom worden voorkomen of direct kunnen worden opgelost.

Waarin verschilt de cursist uit 1995 met die van nu?
Helle: Vroeger waren de cursisten nagenoeg allemaal werkzaam op de zuivering. Ze volgden de UTAZ om een kwaliteitsstap te maken in hun werk. Tegenwoordig is de doelgroep meer divers en ligt het niveau van lbo tot universitair sterk uiteen. Steeds minder cursisten hebben een directe verantwoordelijkheid op de zuivering. Ze komen nu vooral om meer begrip te krijgen voor wat er op de zuivering gebeurt en dit toe te passen in hun werk. Ook wordt tegenwoordig steeds meer multidisciplinair gewerkt. Dit zorgt in de lessen voor interessante interacties, vanwege de meerdere invalshoeken bij cursisten.
Jack: Cursisten zijn ook steeds kritischer. Op de lesstof, het tentamen, de digitale leeromgeving en op docenten. Vroeger had je als docent meer autoriteit.

Wat is er veranderd in het lesgeven afgelopen 25 jaar?
Jack: Als docent heb je een grote faciliterende rol. Je helpt het groepsproces op weg naar zoveel mogelijk interactie tijdens de lessen. De theorie leren de cursisten buiten de lessen om. De komst van de digitale leeromgeving speelt hier ook een rol in. Tijdens de lessen komt niet alleen het ‘hoe’ aan bod, maar met name ook het ‘waarom’.
Helle: Tijdens de les worden actuele problemen behandeld. Cursisten delen hun ervaringen van de afgelopen week en leggen daarbij hun problemen uit de praktijk voor. Samen met de groep bespreken we deze en geven feedback op de voorgestelde aanpak en oplossing. Op deze manier blijft het geleerde de cursisten veel beter bij.

Inmiddels hebben er 1657 deelgenomen aan de UTAZ. Zijn er cursisten of uitvoeringen die er voor jullie extra uitspringen?
Helle: Er zijn natuurlijk altijd cursisten bij die je extra bijblijven. Ik vind het vooral mooi om te zien hoe cursisten kunnen doorgroeien in hun vak of als mens. Sommige cursisten zijn inmiddels docent geworden bij Wateropleidingen of zijn een expert op hun vakgebied geworden. Zo wordt een oud-cursist wereldwijd gevraagd om zijn kennis over korrelslibtechnologie te delen. Maar er zijn natuurlijk ook cursisten die verplicht door hun leidinggevende naar de lessen komen. Het is voor de docenten de uitdaging om ook hen te motiveren, te prikkelen om actief bij te dragen en hen trots te maken op hun vak. Als dat lukt geeft dat natuurlijk een goed gevoel!

Als jullie naar de toekomst kijken van afvalwaterzuivering, waar staan we dan over 10 jaar?
Jack: Ontwikkelingen die al zijn ingezet zullen doorgaan. Waterschappen blijven zich profileren. De aandacht voor het winnen van grondstoffen en energie zal toenemen. En ook de nabehandeling van het effluent, want het kan nog altijd schoner. Klimaatverandering draagt eraan bij dat we zuiniger moeten zijn op ons water.
Helle: De industrie zal naar de toekomst toe duurzaamheid steeds hoger in het vaandel hebben staan. De verantwoordelijkheid om zuinig met water en grondstoffen om te gaan en deze te hergebruiken zal worden ingevuld. Verder zullen de eisen die aan afvalwaterzuivering worden gesteld steeds scherper worden. We zien dat natuurlijk al met de verscherpte aandacht voor medicijnresten en andere micro elementen. Het kennisniveau van de afvalwatersector zal daarom steeds verder moeten worden verbreed en verdiept. De UTAZ wordt dan ook regelmatig geüpdatet om al deze nieuwe ontwikkelingen mee te nemen.

Waarom moet je deelnemen aan de UTAZ 2019/2020?
Jack: Vanuit het reguliere onderwijs krijg je geen toegepaste kennis van afvalwaterzuivering. Met deze opleiding maak je een sprong naar de wereld van waterzuivering.
Helle: De UTAZ is de meest volledige opleiding op dit gebied in Nederland. Actuele lesstof,  inspirerende docenten met langjarige praktijkkennis en gemotiveerde mede-cursisten vanuit diverse organisaties.

Hoe zien jullie de toekomst voor de UTAZ?
Jack: De UTAZ zal blijven bestaan vanwege een kennisbehoefte bij waterschappen en industrie. De opleiding zal een combinatie van e-learning en ontmoeting in de lessen blijven.
Helle: De behoefte aan de UTAZ zal blijven bestaan. Maar de manier waarop de lesstof wordt aangeboden, zal met de grote diversiteit aan cursisten mogelijk veranderen. Via de digitale leeromgeving van Wateropleidingen (DWO) is het mogelijk om lesstof in modules aan te bieden. Daarnaast zal de behoefte aan praktijkervaring blijven en zal duidelijk worden dat alleen theoretische lesstof onvoldoende is om de praktijk te doorgronden. Flexibiliteit zal noodzakelijk zijn om bij de toekomstige behoefte van individuele cursisten en organisaties aan te sluiten. Dat laat onverlet dat de uitwisseling van ervaringen door cursisten als zeer waardevol wordt gezien en dat dit in de toekomst mijn inziens onveranderd zal blijven.

UTAZ 2019/2020

In september gaat de opleiding Uitgebreide Techniek Afvalwaterzuivering weer van start. Er zijn uitvoeringen gepland in Zwolle, Utrecht en Breda. Aan de hand van de inschrijvingen besluiten we op welke locaties de opleiding plaats zal vinden. Kijk hier voor meer informatie.