Cursus Weer en Waterbeheer bestaat 20 jaar: een match waar muziek in zit

Wie jarig is trakteert. Zo ook de cursus Weer en Waterbeheer; al 20 jaar lang een succes onder de vlag van Wateropleidingen. Voormalige cursisten en genodigden konden op 19 september kosteloos deelnemen aan een opfriscursus. Voorafgaand spraken we onder meer met de ‘founding fathers’ van de cursus: Arnold Lobbrecht en Gerrit Hiemstra. Wat willen zij waterbeheerders meegeven?

Radarbeelden als regenmeter

De geboortegrond van de cursus Weer en Waterbeheer ligt bij hoge uitzondering niet bij Wateropleidingen maar bij Stowa. ‘Waterman’ Arnold Lobbrecht herinnert zich dat mensen hem daar attendeerden op ‘weerman’ Gerrit Hiemstra. “Jullie zouden eens met elkaar moeten kennismaken”, was het advies. Uit deze kennismaking kwam een project voort, in opdracht van Stowa. Om te kijken hoe de twee vakgebieden bij elkaar passen. “We wilden radarbeelden gebruiken als een soort regenmeter”, vertelt Hiemstra. “Want als je die beelden van een bepaald gebied bij elkaar optelt, moet je toch kunnen zien hoeveel regen is gevallen?” De projectresultaten waren veelbelovend. De radarbeelden bleken prima bruikbaar om hydrologische modellen te voeden. Lobbrecht: “Voor operationele mensen van waterschappen en gemeenten zit er veel muziek in de combinatie van weerkunde en waterkennis. Een peilbeheerder kan zo bijvoorbeeld  veel verder kijken dan naar de sloot en de lucht. Na afloop van het project ontwikkelden we in 2002 daarom een cursus om dit verhaal te delen.”

Onder de vlag van Wateropleidingen

Na een aantal keren de cursus zelf te hebben georganiseerd, zochten Lobbrecht en Hiemstra contact met Wateropleidingen. Hiemstra: “Wateropleidingen is gespecialiseerd in onderwijs geven. Bovendien zijn ze helemaal ingebed in de watersector, met een goede naam en een groot bereik. Daarom leek het ons een goed idee om bij hen aan te sluiten.” Ingrid Schröders van Wateropleidingen vertelt over de unieke constructie van Weer en Waterbeheer. “De cursus is niet van ons en wij bepalen niet de inhoud. Maar de docenten zijn professionals die met beide voeten in de praktijk staan. Dat klopt precies met hoe wij willen werken. Mensen komen naar Wateropleidingen toe om een actueel programma te krijgen dat aansluit bij wat zij dagelijks op de werkvloer meemaken.”

Het hele spectrum

Lobbrecht vertelt dat de cursus destijds is opgezet om het hele spectrum van het weer te behandelen. “Hoe het weer ontstaat, en dan via neerslag of het gebrek hieraan, naar de beschikbaarheid van water en dus het waterbeheer. Het voordeel van zo’n brede aanpak is dat het de samenhang laat zien.” Vanwege die samenhang komt het gesprek al snel uit op klimaatverandering. Weer en Waterbeheer is onder meer bedoeld om waterbeheerders te helpen zich voor te bereiden op de grote opgaven die hieruit voortkomen. Hiemstra: “De cursus is relevanter dan ooit. Ons watersysteem is gebaseerd op het klimaat van vroeger, maar dat bestaat niet meer. Door extreme droogte en extreme regenval lopen we tegen grenzen aan. Daarna kom je in een soort rampenbestrijding terecht. Een scenario dat waterbeheerders wellicht nog onvoldoende op het netvlies hebben.”

Klimaatadaptatie

Ondanks de serieuze en urgente boodschap, belast de stof de cursisten niet met een somber en verwarrend beeld, haast Hiemstra zich te vertellen. “We geven juist handelingsperspectieven die laten ervaren wat ze in de praktijk kunnen doen.” Daarnaast ziet Lobbrecht dat de waterwereld de laatste jaren steeds meer inziet dat het oude vertrouwde niet meer werkt. “We zullen ons moeten aanpassen”, zegt hij. “Daar is het woord klimaatadaptatie uit voortgekomen. Het beschermingsniveau van vroeger is misschien niet langer mogelijk. Je moet daarover blijven communiceren, zonder dat mensen zich teneergeslagen gaan voelen.”

Stokje overdragen

Hoewel Lobbrecht en Hiemstra de cursus altijd met veel plezier hebben gegeven, vonden zij het zo’n zes jaar geleden de tijd om het stokje over te dragen aan de nieuwe generatie. Vanuit Weather Impact, een weerkundig adviesbureau door hen gezamenlijk in 2014 opgericht, worden jonge meteorologen ingezet als docent voor de cursus. En vanuit HydroLogic, in 2000 opgericht door Lobbrecht met het oog op ondersteuning van de watersector met ICT, gebeurt hetzelfde door jonge hydrologen. Als expert in didactiek staat Wateropleidingen de praktijkgerichte wetenschappers bij om de kneepjes van het vak te leren. Want hoe draag je de kennis over die je dagelijks toepast en steeds blijft doorontwikkelen? Dat de docenten hiervoor uitstekend slagen, blijkt uit het cijfer dat cursisten hen geven: een dikke negen. Schröders: “We vinden het belangrijk om de vinger aan de pols te houden, daarom evalueren we na afloop de bevindingen van onze cursussen en opleidingen. Zo blijven we toetsen of wat wij aanbieden nog steeds aansluit bij wat praktijkmensen nodig hebben.”

Weersverwachting interpreteren

Stefan Ligtenberg, werkzaam bij Weather Impact, heeft nu zo’n tien keer de cursus gegeven. Hij vertelt over zijn belangrijkste missie van de cursus: “Ik wil dat deelnemers leren inzien hoe een weersverwachting in elkaar steekt en hoe je het weer kunt interpreteren. We krijgen vooral praktische mensen in de les, die werken bij waterschappen en gemeenten. Zij krijgen van collega’s op kantoor instructies om naar hun oordeel te handelen. Bijvoorbeeld een sluis open zetten, of juist dicht. Wanneer die praktijkmensen snappen hoe zulke beslissingen tot stand komen, en dat er ook zoiets bestaat als een kansverwachting, zullen zij beter begrijpen waarom het weer soms anders uitpakt dan gedacht.”

Vandaag leren, morgen toepassen

Vanaf 2004, toen de cursus Weer en waterbeheer werd ondergebracht bij Wateropleidingen, hebben 245 mensen deze gevolgd. De opzet is nog steeds vergelijkbaar met 20 jaar geleden: een kruisbestuiving tussen meteorologie en hydrologie, en praktische dingen zoals het maken van een weerbericht en het leren omgaan met een regenmeter. Ook benadrukt Ligtenberg dat het component klimaatverandering aanzienlijk is gegroeid. “En we behandelen projecten waar we vanuit Weather Impact en HydroLogic aan werken.” Deze ‘praktijk van alle dag’ maakt dat de cursus naadloos aansluit op wat Wateropleidingen wil bereiken: ‘jouw waterkennis op peil’. Schröders: “Hiermee bedienen we een niche in de markt. Onze docenten kunnen zich heel goed verplaatsen in wat cursisten dagelijks meemaken en haken daarop in. Hoe mooi is het, dat wat je vandaag leert, je morgen kunt toepassen?”

De ‘opfriscursus’ ter ere van het 20-jarig jubileum van de cursus Weer en waterbeheer werd bijgewoond door 25 oud-cursisten. Het was inspirerend om elkaar weer te zien en om nieuwe kennis op te doen. Ben je benieuwd of de cursus Weer en Waterbeheer ook interessant is voor jou of je organisatie? Aarzel niet, en neem contact met ons op.